Projekty „Pierwsi w Oleśnicy” i "Pierwsi w Olesnicy - mapa wspomnień" to wspólne projekty Fundacji Ważka i Oleśnickiego Domu Spotkań z Historią. Dzięki połączeniu wieloletniego doświadczenia Fundacji w zbieraniu relacji biograficznych oraz wiedzy, znajmości miasta i jego mieszkańców Domu Spotkań udało nam się dotrzeć do najstarszymi Oleśniczan, którzy byli świadkami i uczestnikami odbudowy miasta w pierwszych powojennych latach. 

Celem projektów było przeprowadzenie wywiadów z najstarszymi mieszkańcami miasta, a następnie – wykorzystując fragmenty nagrań – stworzenie unikalnego audioprzewodnika po Oleśnicy. Do współpracy przy projekcie zaprosiliśmy również Oleśnicką Bibliotekę Publiczną im. M. Reja, Oleśnicki Uniwersytet Trzeciego Wieku oraz Towarzystwo Przyjaciół Oleśnicy. 

Przeprowadzenie i rejestracja wywiadów z najstarszymi mieszkańcami miasta była zadaniem na równi ważnym, co niezwykle pilnym. Wiele osób, które znały jego powojenną historię, odeszło, jak np. Stanisław Kokot – współorganizator Dolnośląskiego Towarzystwa Oświatowego oraz Muzeum w Oleśnicy. Wraz z odchodzeniem pierwszych powojennych mieszkańców Oleśnicy, odchodzi na zawsze historia miasta, a przede wszystkim historia codzienności, mikrohistoria, historia powstawania nowych instytucji, szkół, zakładów pracy, odbudowy miasta po wojnie. Powojenna historia Oleśnicy jest tematem wciąż niedostatecznie opracowanym w lokalnej historiografii. Materiały źródłowe świadczące o organizacji życia społecznego po wojnie to m.in. napisane w roku 1968 na konkurs tzw. Pamiętniki pierwszych osadników, które dotyczą jednak wąskiego okresu lat 1945-1948. Okres późniejszy zaś to jedynie materiały zgromadzone w dziale Dokumentacji Życia Społecznego. Źródła te nadal wymagają opracowania i uzupełnienia o narracje.

Wszystkie zarejestrowane wywiady zostały zarchiwizowane w dziale Dokumentacji Życia Codziennego Oleśnickiej Biblioteki Publicznej oraz umieszczone w Oleśnickiej Bibliotece Cyfrowej, gdzie powstanie swoiste archiwum historii mówionych. Dzięki temu staną się one znakomitym materiałem do analizy historycznej, socjologicznej, etnologicznej i in.

W ramach realizacji projektu, relacje biograficzne mieszkańców miasta, zostały przygotowane w postaci krótkich fragmentów audio i następnie rozmieszczone na zaprojektowanym w tym celu planie miasta. Mapa wraz ze ścieżką audio zostały udostępnione w internecie – na stworzonej na potrzeby zadania stronie: www.pierwsiwolesnicy.org oraz na stronach partnerów. Odsłuchy i mapki można bezpłatnie pobrać z internetu lub wypożyczyć w Oleśnickim Domu Spotkań z Historią.

Wraz z mapą wspomnień przygotowywana została wystawa fotografii osób, których relacje znalazły się na mapie. Premiera mapy wspomnień, strony oraz wernisaż wystawy zaplanowane zostały w dniu obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa w Oleśnicy - 19 września 2015 r.

Projekt jest współfinansowany ze środków Miasta Oleśnica.